Hij had eerder in de week afscheid moeten nemen van zijn vrouw. Een afscheid dat ze aan zagen komen en waarover ze uitgebreid gesproken hadden. Ze leefden heel bewust en afscheid nemen wilden ze ook heel bewust doen. Na haar overlijden verzorgden we mevrouw samen. De nacht en dag na overlijden bleef mevrouw thuis bij haar man in de ruimte waar ze veel samen waren en waar zij ook was overleden. Voor meneer voelde dit als wennen aan het feit dat zijn vrouw was overleden. De volgende stap was wennen aan het feit dat ze niet meer om hem heen was thuis. Hij koos ervoor mevrouw elders op te baren tot de dag van de uitvaart. De dag van de uitvaart was meneer alleen, zo hadden ze het samen afgesproken en zó voelde het goed. In een kleine ruimte in het crematorium heeft meneer een hele tijd naast zijn vrouw gezeten en op zijn manier afscheid genomen. Toen hij eraan toe was hebben we samen de kist gesloten. Een warm en liefdevol afscheid, geheel op eigen wijze.
In dezelfde maand een compleet andere situatie. Het overlijden van een jonge man, een geliefd persoon met een ontzettend groot netwerk. Hij genoot van al deze contacten en er was geen twijfel over hier wilden de nabestaanden hun verdriet delen met alle mensen die hen en hun dierbare man en zoon zo goed kenden. Een condoleance bij zijn ouders thuis waar meer dan 500 mensen op af kwamen met alle organisatorische uitdagingen van dien. Een uitvaart met zo’n 300 genodigden. De aandacht van alle aanwezigen deed de familie zichtbaar goed. En ook dit was een ontzettend liefdevol en warm afscheid op hún eigen wijze.
Soms is het groots en meeslepend en soms heel klein en intiem.
Het vormgeven van een afscheid kan op vele manieren. Er is geen blauwdruk, geen standaard programma, geen ‘zo hoort het’ (al wordt die vraag heel vaak gesteld). Je kunt niet zeggen zo is het goed en zo minder. De kunst is samen met de mensen die achterblijven te ‘bouwen’ aan een afscheid dat past. Past bij hen, bij degene van wie ze afscheid nemen maar ook bij wat ze nodig hebben. Het kan tot steun zijn wanneer er veel mensen op de uitvaart zijn om zo het verlies te kunnen delen. Voor een ander is het juist belangrijk om het heel klein te houden, om afscheid te nemen in alle rust.
Van ons als uitvaartbegeleidsters vraagt dat aanvoelen, luisteren en horen, kijken en ook echt zien. Steeds weer opnieuw afstemmen: wat is hier nodig, wat past hier? Wat draagt bij aan afscheid nemen van deze mens door deze mens(en)? Het is iedere keer weer bijzonder bij dit proces betrokken te zijn. Soms is vooraf al heel duidelijk wat men wil, is er tijd en ruimte geweest om hierover na te denken. Soms is dat anders en is het samen zoeken naar de beste weg.
En wij, wij zijn ervan overtuigd dat iedere invulling positief bijdraagt aan het rouwproces van de mensen die achterblijven. Juist wanneer zij dat op hun eigen manier doen!